Er zijn twee soorten vakantiedagen: wettelijke jaarlijkse vakantiedagen en conventionele vakantiedagen.
De wettelijke jaarlijkse vakantie is vastgesteld op nationaal niveau en is voor iedere werknemer in België hetzelfde. In wezen heeft elke werknemer in België recht op vier weken betaalde vakantie, plus een extra vergoeding. Belangrijk om te weten: er is nog steeds een verschil tussen arbeiders en bedienden.
Arbeiders ontvangen hun vergoeding en betaalde dagen afwezigheid in één keer van de vakantiekas, terwijl bedienden hun vakantiedagen op het einde van die maand uitbetaald krijgen door hun werkgever.
Bedienden krijgen hun extra vergoeding op een vastgelegd moment binnen de onderneming eveneens van hun werkgever. In België bouw je je wettelijke jaarlijkse vakantie op door te werken. Het is net als een spaarrekening die rente moet opleveren. Start je dit jaar met werken, dan krijg je niet direct je vier weken betaalde vakantie. Je prestaties dat jaar bepalen je wettelijke vakantiedagen voor volgend jaar.
Maar hoe zit het dan met die negen vakantiedagen die je al hebt? Mogelijk kreeg je die vanwege conventionele vakantiedagen. Die worden door werkgevers of sectoren toegekend bij akkoord. Voorbeelden van conventionele vakantiedagen zijn bijvoorbeeld specifieke ondernemingsdagen of anciënniteitsdagen – vaak voor werknemers die al lang in dienst zijn en worden ook wel ‘rimpeldagen’ genoemd. In Nederland hoorde ik dat men dat soms ‘ouwelullendagen’ noemt. In sommige gevallen kunnen dat ook ADV-dagen (Arbeidsduurverminderingsdagen) zijn. Dat zijn geen echte vakantiedagen, maar een compensatie voor extra gewerkte uren – het zijn echter geen overuren.
Er is dus een verschil tussen wettelijke vakantie die je moet opbouwen en conventionele vakantie die je krijgt toegewezen. En dat verschilt weer per persoon, per sector en per onderneming.
In België wordt vaak als standaard twintig vakantiedagen uitgesproken. Dat komt doordat de jaarlijkse vakantiewetgeving ervan uitgaat dat we voltijds en een heel jaar werken. Wil je dus in 2024 twintig dagen betaalde vakantie? Dan moet je in 2023 twaalf maanden voltijds hebben gewerkt. Als je even rekent: vier weken betaalde vakantie, vier weken maal vijf werkdagen per week, dan kom je op twintig vakantiedagen. Werk je slechts vier dagen per week? Dan krijg je in 2024 slechts zestien dagen vakantie. Het komt dus allemaal neer op het aantal dagen dat je gewerkt hebt in het voorgaande jaar.
Als je in België ziek wordt tijdens een geplande vakantieperiode, verlies je die vakantiedagen. Word je echter de week ervoor ziek? Dan blijven die vakantiedagen behouden zolang je ziek blijft.
De huidige regeling in België heeft met de volgorde van schorsingsoorzaak – wat kwam eerst: ziekte of vakantie? – te maken. De eerste ingetreden schorsingsoorzaak krijgt steeds voorrang. De EU is het echter niet eens met die regel. Het instituut vindt dat vakantiedagen bedoeld zijn voor ontspanning en plezier, niet om ziek in bed te liggen. Europa heeft België ook al enkele keren op de vingers getikt.
De Belgische vakantiewetgeving, die al zo’n 60 jaar oud is, en de regel van samenloop van vakantie met ziekte, staan al lang ter discussie. Het veranderen ervan is ingewikkeld door de impact op werknemers, werkgevers en sociale secretariaten. Maar na COVID-19 heeft de regering besloten die regel aan te passen. Vanaf 1 januari 2024 kan je vakantiedagen die je mist door ziekte recupereren, ongeacht wanneer je ziek wordt.
De wetgeving geldt niet alleen bij ziekte. Volgens de wet zijn er negen specifieke situaties waarin ze van toepassing is. Ze geldt dus niet voor elke mogelijke afwezigheid. Denk bijvoorbeeld aan moederschapsrust. Er kan een overlap zijn tussen moederschapsrust en vakantie; of geboorteverlof voor papa’s. Ook kan er een combinatie zijn van vakantie en pleegzorgverlof. We richten ons hier vooral op ziekte, omdat dat onderwerp volgens Jill het vaakst voorkomt en wellicht ook de meeste discussies veroorzaakt.
Het gebeurt niet automatisch. Om je vakantiedagen terug te krijgen, moet je als werknemer aan twee voorwaarden voldoen:
Een werkgever heeft het recht om te controleren of je effectief ziek bent. Als je in het buitenland bent en je werkgever wil je controleren, moet die weten waar je verblijft. Belangrijk is dat je je locatie meldt aan je werkgever.
Over de eerste voorwaarde: hoe bewijs je dat je ziek bent? Een doktersattest is de beste manier en dat moet je binnen twee werkdagen aan je werkgever bezorgen. Het beste is om vooraf met je werknemers af te spreken welke attesten je accepteert en die in het arbeidsreglement vast te leggen. Als je attest niet alle nodige gegevens bevat, staan er momenteel geen sancties in de wet om dat probleem te handhaven – ook niet als een werknemer het attest niet doorgeeft. Het gaat er vooral om dat de werknemer zijn arbeidsongeschiktheid aantoont, maar de wet specificeert niet hoe je je ziekte anders moet bewijzen.
Als werknemers hun vakantiedagen willen recupereren, moeten ze dat uitdrukkelijk aan hun werkgever vragen.
Goede afspraken maken goede vrienden. Je arbeidsreglement is daar het beste medium voor. Niet alleen door de recente wijzigingen, maar in alle situaties om duidelijke richtlijnen vast te leggen. Informeer je werknemers vooraf over je verwachtingen. Gebruik het arbeidsreglement als hulpmiddel, maar zorg ook voor heldere communicatie. Waarom niet via een intranet? Zo kan je bijvoorbeeld de regels rondom ziekte en vakantie scherpstellen. Dat voorkomt latere discussies. Hoe duidelijker de afspraken, hoe beter voor iedereen.
We hebben zeker niet alles uit de wet kunnen behandelen. Er zijn waarschijnlijk nog veel details die we over het hoofd hebben gezien. Heb je vragen? Schrijf je in voor ons live webinar op 14 november 2023 waar we dieper ingaan op veranderingen in de vakantiewetgeving. Schrijf je hier in: https://payrollacademy.be/cursus/vakantie-2024/
Wil je ook op de hoogte blijven van de andere wijzigingen in payrollland en het sociaaljuridische landschap? Volg dan ons legal en payrollnieuws op 19 of 24 oktober 2023 via deze link: https://payrollacademy.be/cursus/legal-payroll-nieuws-oktober/
Heb je een prangende vraag of loop je ergens tegenaan? Stuur al je vragen en opmerkingen naar info@payrollacademy.be
Delen op
